BALIKESİR'İN YAĞCIBEDİR HALISI

TURİZMİN SESİ

---

Balıkesir'in Sındırgı ilçesinde dokunan ve adını bu bölgede yerleşik Yörüklerden alan "Yağcıbedir" halıları, kendine özgü dizayn, desen, motif ve renkleri sayesinde yurt içi ve yurt dışında büyük ilgi görüyor. Orta Asya'dan gelen Yağcıbedir Yörüklerinin kültürünü, örf ve adetlerini yansıtan ve çok ince yün iplikler kullanılan halıların, her desimetre karesine bin 400 ile bin 600 arasında düğüm atılıyor.

Genellikle lacivert, kırmızı, kahverengi, siyah ve beyaz olmak üzere 5 renk kullanılan halıların bu geleneksel renkleri, yörede yetişen bitkilerden elde ediliyor. Yağcıbedir halısının zemin rengini oluşturan lacivert gökyüzünü, kınadan gelen kırmızı ise bereketi, siyah hüznü, kahverengi toprağı temsil ederken, genellikle genç kızların dokudukları halılarda yer verdikleri beyaz renk ise sevinci, hayattan beklentileri ifade ediyor.

Yaklaşık 3 bin yıllık bir geçmişi bulunduğunu tahmin edilen, Sındırgı'ya bağlı Karakaya, Eğridere, Eşmedere, Çakıllı ve Alakır ile Bigadiç'e bağlı Kayalıdere köylerinde yaşayan Yörüklerin duygularını ifade ettiği bir anlatım biçimine dönüşen Yağcıbedir halılarının atkısı ve çözgüsünde yün iplikler kullanılıyor.

"Türk Düğümü" olarak bilinen çok sağlam bir düğüm at ıldığı için oldukça uzun ömürlü olan halıların değeri de eskidikçe artıyor.
1949 yılında Altay Dağları'nda bulunan yaklaşık 3 bin yıllık halıdaki düğümler ile Yağcıbedir halısının düğüm şeklinin aynı olduğu belirtiliyor.
Her desen ve motifin ayrı bir manası bulunan, "Yağcıbedir" halılarını dokuyan kadınlar ve kızlar, hayattan beklentilerini, hüzünlerini, sevinçlerini ve korkularını halıya motif motif işliyorlar.

Bir genç kızın işlediği kalp şeklindeki nazar boncuğu, "Artık ben büyüdüm, gelinlik çağım geldi, evlenmek istiyorum" anlamına gelirken, yeni evli bir kadının "Eli belinde" adı verilen motifi kullanması çocuk beklediği anlamına geliyor. Bu motif anneliği, üremeyi, çoğalmayı temsil ediyor.
Halının kenarında kullanılan "Yedisulu" adı verilen motif, gök yüzünün 7 katı anlamında kullanılırken, zeminde kullanılan "kocabaş" güç ve liderliği, çiçekler ise hayat ağacı ve soy kütüğünü ifade ediyor.

"Heybesulu" adı verilen ve Yağcıbedir Yörüklerinin atlarının sırtlarındaki heybelerde bulunan motif de yine halıların kenar desenlerinde kullanılıyor. "Yıldız Dönüşü" adı verilen desende, gezegenlerin güneşin etrafında dönmesi anlatılırken, hayattan beklentilerini yansıtan "Hayat Ağacı" motifini işleyen kişi, daha güzel bir hayatın kendisini beklediğine inanıyor. Terazi motifi, Türklerdeki adaleti temsil ederken, birbirine bağlı çiçeklerden oluşan "Elli motif" Türklerdeki birbirine bağlılığı anlatıyor.