TARİHİ BELDE AMOS

TURİZMİN SESİ

Biraz dikkatlice bakarsanız ağacın gölgesinde saklanan bilgilendirme tabelasını görebilirsiniz.Karia (Karya) Uygarlığının yerleşim yerlerinden biri olan Amos kenti Rodos Birliğini oluşturan önemli ilçelerden biri olma özelliğini de taşımaktadır. Karia, Dalaman Çayı, Denizli ve Menderes üçgeni içinde kurulmuştur ve İyonya, Frigya ve Likyalılar ile komşudur. Herodot'a göre, Karialılar'ın ismi efsanevi kurucu kralları Kar'dan türemiştir. Dilbilim araştırmaları Karia dilinin, komşu Lidya ve Likya dilleri gibi, Anadolu'nun bir yerli dili, Luvi dili olduğunun kanıtlarını ortaya koymuştur. Bizzat Karialılar'ın Anadolu'nun yerlileri olduğu inancını taşıdıkları yine Herodot tarafından bildirilmekte, Homeros da, İlyada Destanı'nda, sonradan bir İyonya kenti haline gelen Milet'in (Miletos; Balat) Troya Savaşları zamanında bir Karia kenti olduğunu belirtmektedir.

Çok verimli bir alan üzerine kurulmuş olan Karia, zeytin, incir ve bağlar ülkesi olarak tanınmaktaydı. Amos'un kurulu olduğu alan da bu floraya sahip. Zorlu bir yürüyüşten sonra ulaşılan Amos, Asarcık Tepesi'nin üzerine kurulmuş. 1948 yılında George Ewart Bean tarafından yapılan kazılarda ortaya çıkarılan M.Ö. 2. yüzyıla ait kira sözleşmeleri Amos'un 2200 yıllık bir geçmişi olduğunu göstermektedir. Akropolis (surlarla çevrili yukarı şehir) olduğu düşünülen Asarcık tepesinin etrafı sıralı polygonal (çok köşeli) teknikte inşa edilmiş Erken Helenistik Döneme ait bir sur ile çevrilidir. Kuzeyde bir kapısı olan sur, kulelerle desteklenmiştir.

Yaklaşık 3-4 metreye kadar korunduğu belirtilmektedir. M.Ö. 2. yüzyıldan beri ayakta duran bu muazzam surlar o kadar belirgin ki 500 metre gerideki yüksek kayalığın üzerinden net bir şekilde görebiliyorsunuz.
Tiyatro, akropolisin kuzeydoğu yamacındadır. Boyutları açısından küçük olan yapı iyi korunmuştur. Caveanın (tiyatroda seyircilerin oturduğu kademeli bölüm) duvarları göze çarpmaktadır. Ayrıca analemma (caveayı iki yandan sınırlayan destek duvarı) yaklaşık 5 metre yüksekliğinde ve belirgindir.

Orkhestrada (bir tiyatroda koro için ayrılmış dans alanı) iki parça halinde sunak üzerinde Dionysos'a kurban sunulma sahnesinin tasviri vardır. Bu durum kentin bağcılık ve şarap konusunda kendini geliştirdiğini ifade etmektedir. Üç bölüme ayrılmış sahne binasının temelleri günümüze kalabilmiştir. Bilge Umar, yaptığı araştırmalar sonucunda Amos'un Helen dilinde “Ana Tanrıça Tapınağı” anlamına geldiğini belirtmiştir. Adının anlamına yakışır bir şekilde Antik Amos Kentinde, günümüze kadar bazı parçalarını koruyarak gelen bir tapınak mevcuttur. Bean'e göre tapınak akropolisin batı ucunda yer alır. Templum in antis planlı olan yapı, yaklaşık 13 metre uzunluğundadır. Bean'in akropolisin kuzey yamacındaki küçük bir terasta bulduğu kira sözleşmelerinden Amos halkının Apollon'a “Apollon Samnaios” olarak ibadet ettikleri anlaşılmaktadır.

Dionysos ve Apollon, karşıt iki kültü temsil etse de bu durum Amos'un tipik bir Karia kenti olduğunu göstermektedir. Güney Ege'ye yaklaşık M.Ö. 11. yüzyılda yerleşen Karialılar, bu bölgeye birkaç yüzyıl sonra gelen Yunan medeniyeti ile yakın sosyo-kültürel ilişkiler kurmuşlar ve birbirlerini etkilemişlerdir. Amos'un önemi de burada ortaya çıkmaktadır.Yüzyıllardan beri uluslararası kültürel diyaloğun merkezi konumunda olan Amos, Marmaris'e uluslararası alanda büyük bir kaynak sunmaktadır.

Bu durum Amos konusundaki çabalarının da asıl nedenini oluşturmaktadır. Kültürel bir miras olan, Marmaris'e kimliğini kazandıracak bu antik kentte ilk yüzey kazısının 1948'de yapılmış olması, bu kazıların devamının gelmemesi, yerleşkeye ait envanterin eksikliği Marmaris Ticaret Odası'nı sorumluluk bilinci çerçevesinde harekete geçirmiştir. Kültür ve Tabiat Varlıklarıyla İlgili Olarak Yapılacak Araştırma, Sondaj ve Kazılar Hakkında Yönetmelik gereğince müzelerin kazı yapma yetkisi kaldırılmıştır. Kültür ve tabiat varlıklarının ortaya çıkarılması için kazı yapmaya yetkili kişiler ilgili bilim dallarında uzmanlaşmış; bir üniversite veya yüksek okulun öğretim üyesi olmaları ve bu alanda yayınlanmış eserlerinin bulunması şartı getirilmiştir.

Ayrıca yetkili kişinin tek bir kazı hakkı bulunmaktadır. Bu değişiklik nedeniyle Marmaris Ticaret Odası konusunda uzman akademisyenler ve bilimsel kuruluşlarla fikir alış verişinde bulunmak üzere çalışmalar yürütmektedir. Ayrıca bu projelerin finansal desteğinin sağlanması ve dünyaya duyurulması için AB kültürel miras konulu fonları da takip edilmektedir. Hiç kuşkusuz bu süreçte edinilecek uluslararası öneme sahip bir ortak Marmaris için önemli kapıları da açacaktır. Çalışmalar Odamızın gazetesi ve internet adresi vasıtasıyla vatandaşlarımıza iletilecektir. Marmaris menfaatleri için çabalayan Odamıza bu süreçte vereceğiniz her türlü destek ekonomik krizin yaşandığı şu dönemde altın değerinde olacaktır.